Khắc phục tình trạng nguồn nhân lực du lịch vừa thiếu, vừa yếu

Đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt kinh tế - xã hội. Trong đó, ngành du lịch chịu ảnh hưởng toàn diện, đến nay vẫn đang còn nhiều khó khăn, thách thức, nhất là về nguồn nhân lực. Không chỉ Việt Nam, các nước khác đều đang phải đối diện với khó khăn này.

Nhiều người lao động nghỉ việc

Tại TP Hồ Chí Minh, nếu trước dịch COVID-19, ngành du lịch trăn trở về nguồn nhân lực không đồng đều về chất lượng, tính chuyên nghiệp, thì sau ảnh hưởng của dịch COVID-19, vấn đề đáng lo ngại là tình trạng nguồn nhân lực đang trở nên thiếu và yếu cả về chất lượng lẫn số lượng. Có tới 80% lực lượng lao động du lịch nghỉ việc hoặc chuyển đổi ngành nghề. Đến giữa tháng 4/2022, tổng số doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch đang hoạt động trên địa bàn TP Hồ Chí Minh là 796 doanh nghiệp (giảm 1.341 doanh nghiệp so với năm 2020) và 6.410 hướng dẫn viên du lịch. Trong số 796 doanh nghiệp, có 454 doanh nghiệp lữ hành, 342 cơ sở lưu trú.

TP Hồ Chí Minh với lợi thế là địa phương có hệ thống các đào tạo về chuyên ngành du lịch quy mô lớn nhất nước, là trung tâm đào tạo nguồn nhân lực cho khu vực miền Nam, với 24 trường đại học, 20 trường cao đẳng và 19 trường trung cấp. Trung bình hàng năm có khoảng hơn 12.000 người được đào tạo về nghề du lịch trong các bậc học, nhưng chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu lao động của ngành. Hiện thành phố có 140.000 lao động trực tiếp trong ngành du lịch, trong đó 15% có trình độ đại học, 50% trình độ cao đẳng và trung cấp.

Theo các chuyên gia, sự phân bố lao động du lịch không đồng đều giữa các vùng, miền, địa phương trong cả nước dẫn đến tình trạng vừa thiếu vừa thừa giữa các vùng, miền và địa bàn trọng điểm du lịch; lao động chưa qua đào tạo chính quy và lao động trái ngành đang chiếm tỷ trọng lớn hơn số lao động được đào tạo chính quy về du lịch (58% so với 42%). Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Du lịch vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), có hơn 85% lao động trong ngành du lịch chưa qua đào tạo. Trong số đã qua đào tạo chưa tới 1% có chứng chỉ, khoảng 1% có bằng nghề, hơn 2% có bằng trung cấp, gần 3% có bằng cao đẳng, đại học và sau đại học.

Tại Hội thảo “Liên kết vùng trong phát triển nhân lực du lịch Việt Nam chất lượng cao sau đại dịch COVID-19” vừa tổ chức tại TP Hồ Chí Minh, đại diện Tổng cục Du lịch cho biết theo nghiên cứu, tỷ lệ lao động có chuyên môn về du lịch của ngành du lịch Việt Nam chiếm khoảng 42% tổng số lao động toàn ngành, 38% được đào tạo từ các ngành khác chuyển sang và khoảng 20% chưa qua đào tạo chính quy. Trong tổng số 42% lao động được đào tạo về du lịch, chỉ có 10% lao động có trình độ đại học và sau đại học (chiếm 3,5%); 50% lao động có trình độ sơ cấp, trung cấp và cao đẳng (chiếm 20%); 40% còn lại là lao động được bồi dưỡng qua các lớp ngắn hạn; khoảng 60% lao động trong lĩnh vực biết và sử dụng các ngoại ngữ khác nhau.

Giải pháp đào tạo nguồn nhân lực

Bà Bùi Thị Ngọc Hiếu, Phó Giám đốc Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh cho biết, ngành du lịch thành phố đã đề ra 2 giải pháp chính để khắc phục khó khăn trên. Thứ nhất là chủ động phối hợp với các cơ sở đào tạo, đa dạng hóa hình thức đào tạo; vừa tập trung ngắn hạn, dài hạn, vừa tập huấn, bồi dưỡng, xây dựng, thành lập thêm các khoa nghiệp vụ du lịch để đào tạo trình độ nghiệp vụ chuyên môn, nghiệp vụ quản lý, kỹ năng ngoại ngữ, ứng dụng công nghệ thông tin… được chuẩn hóa theo hướng chuyên nghiệp, đạt trình độ quốc tế về tất cả các mặt, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động trong giai đoạn hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. Giải pháp thứ 2 là chủ động liên kết, hợp tác với các địa phương, đặc biệt là đối với các khu vực gần kề như đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam bộ, Nam Trung bộ… luôn xác định công tác đào tạo nguồn nhân lực là một trong bốn nội dung trọng tâm trong các chương trình hợp tác liên kết với các địa phương.

Bà Hiếu cho rằng, từng tỉnh, thành phố cần chủ động rà soát nhu cầu thực tiễn và đề xuất các nội dung cần được đào tạo, bồi dưỡng để xây dựng kế hoạch và kinh phí tổ chức tại địa phương. Sở Du lịch TP Hồ Chí Minh hỗ trợ giới thiệu giảng viên và xây dựng nội dung phù hợp với yêu cầu của từng địa phương nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người lao động có thể được tham gia, tiếp cận những kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm nghề nghiệp, đồng thời giảm kinh phí đi lại của học viên khi tham gia chương trình.

TS. Nguyễn Anh Tuấn, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch cho biết, thời gian tới, cần phải có một cách tiếp cận toàn diện hơn đối với các lĩnh vực nghề nghiệp trong ngành du lịch. Những yêu cầu và xu hướng mới đòi hỏi lực lượng lao động phải tự trau dồi, học hỏi và được bảo vệ. Khuyến nghị của quốc tế có ý nghĩa quan trọng để Việt Nam đề xuất một số giải pháp thúc đẩy phát triển nhân lực du lịch trong thời gian tới.

Theo ông Nguyễn Quý Phương, Vụ trưởng Vụ Lữ hành - Tổng cục Du lịch, các địa phương và doanh nghiệp du lịch cần có chính sách thu hút nhân lực du lịch đã thôi việc, chuyển việc quay trở lại làm việc; tổ chức bồi dưỡng đào tạo cho các nhân lực du lịch phục vụ tại các địa phương, đảm bảo số lượng cũng như chất lượng; cần có kế hoạch lâu dài phát triển nguồn nhân lực du lịch, đào tạo nhân lực chất lượng cao kết hợp chuyển đổi số, nâng cao khả năng cạnh tranh của ngành du lịch, đáp ứng yêu cầu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Nâng cao năng lực cơ sở giáo dục tham gia đào tạo du lịch, tiếp tục đẩy mạnh đa dạng hóa các loại hình cơ sở đào tạo, bồi dưỡng du lịch. Trong đó, đặc biệt quan tâm đến đào tạo nhân lực cấp trung và cấp cao trong lĩnh vực kinh doanh để đáp ứng nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp. Tăng cường hoạt động liên kết, hợp tác giữa các địa phương trong khu vực, xác định việc hợp tác đào tạo nguồn nhân lực du lịch là mục tiêu then chốt và TP Hồ Chí Minh sẽ đóng vai trò là đầu tàu hỗ trợ thực hiện đào tạo và gắn kết du lịch trong khu vực. Đặc biệt, chú trọng tính thực tiễn trong đào tạo và tăng tối đa thời gian thực hành, thực tập ngay năm đầu tiên của chương trình học…

NGUYỄN CẢNH

Link nội dung: https://vitea.vn/khac-phuc-tinh-trang-nguon-nhan-luc-du-lich-vua-thieu-vua-yeu-a7056.html